Onlangs (26 juli 2019) verscheen er in de Volkskrant een artikel over ‘The New Tantra’ (TNT), waarin oud-cursisten en oud-medewerkers van TNT zich negatief uitlaten over de gang van zaken. Kort samengevat wordt TNT van grensoverschrijdend gedrag beschuldigd; door middel van groepsdruk en emotionele/psychologische manipulatie voert men seksuele handelingen uit die men eigenlijk niet had willen doen.

The New Tantra is een instituut waar men "tantra" workshops, opleidingen en privé sessies kan volgen. Oprichter van TNT is Sanford Perret, maar later de naam Alex Vartman (betekenis in het Hindi: ‘hier nu’) aannam. Nadat zijn huwelijk op de klippen was gelopen werd hem aangeraden door zijn therapeut om op wereldreis te gaan. Die bracht hem via verschillende Indiase ashrams bij David Deida, een Amerikaanse auteur van spirituele bestsellers. Nadat Deida weigerde om Vartman tot zijn assistent te maken (Vartman was zeer onder de indruk van Deida’s kunnen), begon hij zelf workshops en lezingen te geven en richtte in 2010 The New Tantra op.

The New Tantra streeft ernaar om te voorzien in een ‘moderne’ kijk op de Oosterse kennis van Tantra waarin Tantra en de Westerse inzichten van tegenwoordig met betrekking tot o.a. levensfilosofie, psychologie, seksualiteit en wetenschap worden verenigd. Tijdens bijvoorbeeld een workshop weekend combineert TNT ‘elementen uit de podiumkunsten’ met ‘oude en moderne rituelen’ en oefeningen uit de wereld van bdsm (bondage, sadomasochisme en dominantie), hetgeen overigens weinig met de oorspronkelijke Tantra te maken heeft. Motieven van mensen om zich in te schrijven zijn verschillend, maar vaak streeft men naar persoonlijke groei of seksuele bevrijding. Controle over de eigen seksualiteit zou volgens TNT leiden tot een groter vermogen tot ‘menselijke verbinding’ en het omgaan met de onvoorspelbaarheid van het leven.

Het bestaan van dergelijke instellingen is ons inziens zeer nadelig en schadend voor de naam en betekenis van Tantra. Hier gaan wij later op in. In het navolgende volgt een verkorte weergave van de verslaggeving van de ex-cursisten met betrekking tot de gang van zaken tijdens de workshops en hun ervaringen met TNT in het artikel uit de Volkskrant.

Ido, een oud-cursist die is geïnterviewd door de Volkskrant voor het artikel, heeft zich bijvoorbeeld ingeschreven omdat zijn vrouw het graag wilde om hun huwelijk te redden. Hoewel op de website wordt aangegeven dat het mogelijk is om de oefeningen alleen met de eigen partner te doen, pakt dit in de praktijk anders uit en komen ze al snel terecht in een groepje van TNT-practitioners. Op een gegeven moment slaat bij Ido de twijfel toe met betrekking tot de gang van zaken tijdens de workshop-weekenden bij TNT en het fanatisme van sommige deelnemers staat hem tegen. Alles staat volgens hem in het teken van het ‘pleasen’ van leider Alex Vartman. Cursisten voeren in groepsverband extreme seksuele handelingen uit, zoals anale ‘fistfucking’, om te bewijzen dat ze hun eigen grenzen durven te verruimen, wat wordt aangemoedigd binnen TNT, vanuit de gedachte dat je hierdoor een veelzijdiger mens wordt. Vartman duldt volgens verschillende oud-cursisten geen tegenspraak, wanneer men even wegsuft of zich kritisch uitlaat met betrekking tot de oefeningen wordt men door Vartman uitgemaakt voor ‘domme heks’, ‘hypocriet’ of ‘egoïst’. ‘Iedereen voelde zich op dit soort momenten ongemakkelijk, maar niemand zei er wat van’, aldus Ido.

Ook Lily heeft te maken gehad met het dwingende en manipulatieve karakter van Alex Vartman. Tijdens een workshop weekend kwam ze Thomas tegen, met wie de vonk direct oversloeg. Ze mochten alleen samen geen seks hebben, omdat Thomas behoorde tot een van de begeleiders, en in het contract wat zij beiden hebben ondertekend staat dat begeleiders geen seks met elkaar mogen hebben. Dat veranderde toen Vartman zijn zegen gaf aan hun relatie. Lily mocht voortaan seks hebben met Thomas en was hiermee toegetreden tot Alex’ ‘inner circle’, zijn kring van vertrouwelingen. Dit betekende echter wel dat Lily ook seks met hem moest hebben. Hij had haar hier ongeveer een maand eerder al op voorbereid in een oriënterend gesprek op haar naderende toetreding. Lily gaf toestemming, ze had er een romantisch beeld bij; de seks zou plaatsvinden in een vertrouwde setting, met Thomas aan haar zijde, ergens in de verre toekomst. De realiteit was echter compleet anders. Tijdens een cursusweekend werd ze naar een kamertje geroepen. Daar zit Alex op een tweepersoonsbed met een groep assistenten in een halve maanvorm om hem heen. Alex rookt een joint, de joint gaat vervolgens van hand tot hand. Lily, die nooit eerder heeft geblowd, neemt nu toch maar een trekje. De wereld om haar heen vervaagt. Ze voelt hoe Alex aan haar shirt trekt ‘hmm, je bent wel een beetje dik’ zegt hij, dan, op bijna zakelijke toon: ‘Ik ga nu seks met je hebben’. Hij trekt haar joggingbroek omlaag en gooit haar op bed. Alex’ assistenten kijken toe, ook Thomas, die duidelijk niet op zijn gemak is. Lily verzet zich niet, ze is in shock, bevroren. Het voelt alsof ze haar lichaam heeft verlaten en alles van een afstand observeert. Tijdens de workshop-weekenden werd ze om de paar uur uit de groep gehaald om seks te hebben met Alex. Volgens de advocaat van TNT was dit omdat Lily een ‘uitzonderingssituatie’ was, volgens Lily deed hij dit met meerdere studentes. ‘Hij wist altijd zijn eigen regels om te buigen’, aldus Lily. Vier jaar na dato is Lily gediagnostiseerd met een post traumatische stress stoornis en is in therapie.

Marieke werd als kind gepest en geeft aan dat ze denkt dat zich daardoor in eerste instantie aangetrokken voelde tot TNT: dit is een groep waarin ze direct wordt opgenomen, waar ze meteen bij hoort. ‘Tijdens de workshops werd gezegd dat je kon groeien als persoon, juist door je bloot te stellen aan wat je eng vindt’, zegt Marieke. Dit werd haar ook gezegd toen ze, nadat ze een seksuele oefening had gedaan met een man, maar zich achteraf realiseerde dat ze te ver was gegaan. Ze voelt zich niet goed en kijkt om zich heen op zoek naar een medewerker. ‘Nee, je bent niet over je grenzen gegaan’, probeert een vrouwelijke begeleider haar gerust te stellen. ‘Het is juist mooi dat er iets geraakt wordt. Dat betekent dat het iets goeds voor je heeft gedaan.’ Marieke voelt zich niet serieus genomen. Ze heeft ook andere cursisten dingen zien doen waar ze eigenlijk niet achter lijken te staan. ‘Iemand die monogaam wilde zijn, moest bijvoorbeeld toekijken hoe zijn partner seks had met anderen.’

Wij zijn van mening dat het goed is dat een organisatie als TNT op deze manier in de media komt. TNT is een zeer goed voorbeeld van het gevaar dat schuilt in het commercieel gebruik van de term Tantra, waar wij in verscheidene artikelen op deze website voor hebben gewaarschuwd. Tantra kan door wie dan ook worden ingezet bij het aanbieden van cursussen. Het is geen beschermde term, iets waar wij graag voor zouden pleiten. Het is duidelijk dat Tantra compleet uit haar verband gehaald wordt en er van alles tijdens de workshops gedaan wordt wat niks met de oorspronkelijke Tantra te maken heeft, wat van veel spiritueler aard is. Tantra is een filosofie en wetenschap die uitgaat van de seksuele kracht of "prana", onze levensenergie, en de positieve invloed ervan op ons lichaam, psyche en ons materiële bestaan in deze wereld. Dit kan enkel wanneer men, bij handelingen die in het Westen als seksueel geïnterpreteerd kunnen worden, op de juiste manier omgaat met de energie die vrijkomt. Wanneer er veel misleidende en onjuiste informatie is met betrekking tot de definitie van Tantra is het in het huidige paradigma dan ook gemakkelijk om misbruik van Tantra te maken en de term uit te buiten zoals gebeurd is in de desbetreffende situatie. Naast extreme seksuele handelingen en het over eigen grenzen heen gaan is ook het seks hebben in groepsverband iets wat niks met Tantra te maken heeft. Nog daargelaten de psychologische manipulatie die op de leerlingen wordt uitgevoerd door onder andere leider Vartman.

Naast dat de gang van zaken, zoals die beschreven wordt door de oud-cursisten, niks te maken heeft met de oorspronkelijke Tantra roept het ook vragen op zoals: waarom doen mensen er aan mee en stapt men er niet gewoon uit? Maar ook: zijn de handelingen die worden beschreven door de oud-cursisten ook strafbaar?

Hoogleraar Andre van der Braak, geeft les aan de Vrije Universiteit over nieuwe religieuze stromingen. In een dergelijke groep wordt het steeds autoritairder, het is heel moeilijk om daar vervolgens uit te stappen. Ook geeft hij aan wat het gevaar is van een charismatische leider, die niet het beste voor heeft met zijn leerlingen. ‘Ze pakken mensen voorzichtig in, maar zijn in wezen niet in anderen geïnteresseerd. Ze hebben een onvermogen om werkelijke relaties aan te gaan. Als de leerling eenmaal in de ban is, zich overgeeft en voorbij zijn eigen grenzen gaat, dan geeft de leraar niet thuis. Zowel Ido als Lily en Marieke spreken van het bijzondere charisma wat Vartman bezat. ‘Alleen al door met hem te praten kreeg je een spirituele ervaring’, aldus Marieke. Ido vertelt dat Vartman cursisten in een staat van ontvankelijkheid kon brengen door heel open over zijn verleden te spreken.

Ook de oprichtster van het 'Meldpunt Tantra Misbruik' (MTM), geeft aan dat de enorme groepsdruk die bij TNT gecreëerd wordt een rol speelt met betrekking tot de vraag hoe het kan dat mensen niet gewoon weigeren iets te doen. ‘Je wordt uitgejouwd als je niet meedoet, en dat waar zo’n zeventig of tachtig mensen bij staan’. Een andere oorzaak is dat veel onder psychische dwang gebeurt: ‘je hebt het nodig om dat te doen, anders kom je nooit van je vaginisme (of een ander probleem) af’. Zo gaan mensen over hun grenzen heen. Vaak zijn het volgens oprichtster MTM echter kwetsbaardere persoonlijkheden die dergelijke workshops bezoeken. Het zijn ook vaak mensen die zich er fijn bij voelen om tot een community te behoren.

Het manipuleren van mensen, ook als dat bewust en in groepsverband gebeurt, is in elk geval geen strafbaar feit, zegt hoogleraar religie en recht Fokko Oldenhuis, gespecialiseerd in sekten. ‘Niet zelden gaat het verlies van persoonlijke waardigheid gepaard met overgave in seksuele zin aan een of meer leiders.’ Volgens Oldenhuis zijn er zeker nog andere kenmerken van sektarische bewegingen die van toepassing lijken op TNT. Robert Salome van de Nationale Politie noemt de beschreven gang van zaken bij TNT ‘ontzettend op het randje.’ Per individueel geval moet worden gekeken of er een juridische grond is om seksueel misbruik te bewijzen’, zegt hij. Ook volgens oprichtster MTM staan ex-cursisten van TNT juridisch gezien niet al te sterk. ‘Je tekent een contract voor deelname aan een workshop waar je seks gaat hebben, het is nota bene de bedoeling dat je je vooraf laat testen op HIV, zegt oprichtster MTM. ‘Dan heb je toch een slecht verhaal als je achteraf zegt dat je bent gedwongen tot seks.'

Een andere reden waarom het moeilijk is om TNT te vervolgen is dat er geen sprake is van een ‘hulpverleners-relatie’. Alleen wanneer er sprake is van een ‘hulpverleners-relatie’ zijn seksuele handelingen strafbaar, ook als het slachtoffer met de seks heeft ingestemd, zoals in de zaak van Nico D. TNT manifesteert zich niet als een behandelcentrum. Schrijft men zich in voor een workshop dan volgt er een disclaimer dat er niet aan therapie wordt gedaan. Bij trauma wordt aangeraden om een geregistreerd behandelaar te raadplegen.

Momenteel werkt minister Ferdinand Grapperhaus aan een nieuwe wetgeving. Dit zal wellicht de getuigenissen van ex-cursisten in een ander perspectief plaatsen. Seks zal volgens deze wet niet alleen strafbaar zijn bij fysieke dwang, maar ook als die tegen iemands wil plaatsvindt. Alsnog is er dan de vraag in hoeverre toestemming -zoals TNT-cursisten moeten geven in het contract - een vrijbrief is voor grensoverschrijdend gedrag.